Hammurabi - Babil'in En Eski Kanun Koyucusu

Antik çağların en eksiksiz ve eski kanunlarından biri olan yasaları  MÖ 1792-1750 yılları arasında hüküm süren Babil Kralı Hammurabi tarafından ilan edilmiştir. Hammurabi bir şehir devlet olan Babili Fırat nehrinden güney Mezopotomya'ya kadar genişletmiştir. Kanunlar 282 adet kurallardan , standartlardan , ticari faaliyetleri düzenleyen şartlardan , adaleti tesis edecek ceza ve müeyyidelerden oluşmaktaydı. Hammurabi kanunları saltanatının son döneminde ilan edilmiş ve parmak şeklindeki devasa siyah sütunlara oyularak yazılan taşlar sonraki dönem istilacılar tarafından yağmalanmış ve nihayetinde 1901 yılında günümüz İran bölgesinde Fransız arkeoloji takımı tarafından keşfedilmiştir.

Hammurabi

Hammurabi Krallığı

Hammurabi Orta Mezopotomyada (Irak) MÖ 1894-1595 yılları arasında hüküm süren Babil hanedanlığının 6. Kralıydı. Ailesi batı Suriyede bulunan yarı göçebe Amorlardan gelmektedir. İsmi de karışık bir kültürü göstermektedir. Hammu Amorcada “aile” anlamına gelirken gündelik dil olan Akadca “büyük” anlamına gelen rapi ile birleşmiştir. Hükümdarlığının 30.yılından itibaren topraklarını fıratın yukarısı ve aşağısına doğru genişletmeye başlamış ve Larsa , Eşunna  Asur and Mari’yi devirerek tüm mezopotomyayı etkisi altına almıştır.

Hammurabi kanunlarında suçlunun gözü , dili, elleri , göğüsleri vb. organlarının koparılmasını talep eden cezalar gibi çok sert hükümler  vardı. Fakat suçu ispat edilene kadar masumiyetin korunması hakkındaki ilke tarihin ilk örneklerinden biridir.

Hammurabi askeri ve politik avantajlarını sulama projeleri , istihkam ve tapınak (Babil hakim tanrısı Marduk için) inşaatları ile birleştirdi. Hammurabinin Babil dönemi şuan sular altında ve her ne arşiv varsa uzun sürede çözüldü fakat diğer antik kentlerde keşfedilen kil tabletler Onun kişiliğini ve devlet anlayışını belirgin şekilde açığa çıkardı. Bir mektubunda Mari’den gelen elçilere( ve diğer tüm delegelere) verilecek yemekte resmi kıyafet giydirilmesine zorlanması konusunda şikayet ediyor ve şunu söylüyor. “ Bu resmi kıyafetler konusunda benim sarayımı kontrol edebileceğinizi mi hayal ediyorsunuz ?”

Hammurabi Kanunları

Hammurabi kanunları çok dayanıklı fakat oyulması çok zor her biri 4 tonluk diyorit levhalardan oluşan siyah taş sütunlardı. En üstünde Babil adalet tanrısı Şamaş’dan kanunu aldığını sembolize eden ölçme çubuğu ve bant 75 cm ölçüsünde kabartma olarak yapılmış. Geri kalan 225 cm. anıt çivi yazılı sütunlarla kaplanmış.

Tabletin bir kısmı

İçerik Hammurabinin son döneminde derlenmiş ve Hammurabi’nin adalet ve dindar hükümü arasında kurulmuş şiirsel kutlamaları içeren emsal koleksiyonlara nazaran kanun ilkelerinin ilanı daha az bir şeydir. 282 kural da aynı formda “Eğer – Sonra” şekilnde yazılmıştır. Örneğin eğer bir öküz çalarsan karşılığında 30 katını ödemek zorundasın.  Kurallar aile hukukundan , sözleşmelere ve yönetim hukukuna doğru sıralanmıştır. Babil toplumunda bulunan 3 sınıf için ayrı hukuki standartları özetlemiştir. Bunlar mülk sahibi kişilier , özgür insanlar ve kölelerdir. Örneğin bir doktor tedavi fiyatları için mülk sahibin için 10 gümüş şekel , özgür insan için 5 şekel , köle için 2 şekel belirlenmiştir. Yanlış tedavi cezaları da aynı tablo üzerinden takip edilir. Zengin bir hastanın ölümünden dolayı doktorun elinin kesilmesi cezası varken , köle için maddi tazminat gerekmektedir. Hammurabi en eski doktrinlerinden birini kanunlarına referans almıştır. “ Göze Göz”

Hammurabi kanunlarının yeniden keşfesilmesi

Jacques De Morgan

1901 yılında bir Fransız maden mühendisi Jaques de Morgan önderliğinde Hammurabinin krallığının 250 mil uzaklığındaki Elamlıların başkenti Susaya kazı yapmak için arkeolojik sefer düzenlendi. Orda 3 parça halinde kırılmış sütunları çıkardılar. Büyük ihtimalle Elam kralı Şutruk Nahhunte tarafından savaş ganimeti olarak MÖ 12. yy ortalarında Susa’ya getirildi. Sütün toplandı ve Parisde Louvre’a gemiyle gönderildi ve 1 yıl içinde tercümesi yapılarak topluma Yahudi Eski Ahitte belirtilen kanunlara çarpıcı şekilde benzeyen eski yazılı kanun olarak sunuldu. 1935 yılında ABD Anayasa Mahkemesi Binasında mahkemenin güney duvarına tarihi kanun koyucular olarak Hammurabiyi mermer bas kabartmada belirtilmiştir.

ABD Anayasa Mahkemesi

Hammurabi’den yüzlerce yıl önce yazılmış Sümer Lipit-İştar ve Ur-nammu gibi mezopotomya kanunları sonradan keşfedilmesine rağmen Hammurabi öncü kanun koyucu ünvanını hala korumaktadır. Eseri olan anıtta kanunlarını şu şekilde amaçlandırır : “ Güçlünün zulmünden zayıfı korumak ve adaletin dullara ve yetimlere ulaştığını görmek için “

Çeviri : M.S.KOÇ
Alıntı : http://www.history.com/topics/ancient-history/hammurabi